การ วางผังปลูกพืช เพื่อความยั่งยืน

เราทําพื้นที่แบบเกษตรทฤษฎีใหม่ โคกหนองนาโมเดล ภายใต้หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง สร้างฐานสี่พอ พอกินพอใช้พออยู่ พอร่มเย็น นํามาสู่การปลูกป่า 3 อย่าง ประโยชน์ 4 อย่าง ปลูกแบบไม้ห้าระดับ สูงกลาง เตี้ย เลี่ยดิน หัว ใต้ดิน บวกให้หนึ่งคือไม้น้ํา คราวนี้ก็เข้ามาสู่ว่าก่อนที่จะไป วางผังปลูกพืช เราจะต้องรู้รายละเอียดก่อน

ทำความรู้จักต้นไม้ที่ต้องการปลูกเผื่อ วางผังปลูกพืช

เราต้องรู้ความต้องการของตัวเราเองก่อน เช่น ป่า 3 อย่าง ประโยชน์ 4 อย่าง โดยมีไม้ผลเป็นพระเอก ป่า 3 อย่าง ประโยชน์ 4 อย่าง โดยมีสมุนไพรเป็นพระเอก การแบ่งเขตจะทําให้พืชพรรณที่มีลักษณะแบบบนี้อยู่ในพื้นที่เดียวกันจะบริหารจัดการได้ง่าย ยกตัวอย่าง เราปลูกป่า 3 อย่าง ประโยชน์ 4 อย่าง มีไม้สูง ไม้กลาง ไม้เตี้ย ไม้เลื้อยเรี่ยดิน ไม้หัวใต้ดิน ถ้ามีพื้นที่มีน้ําเราก็มีไม้น้ําด้วย

คราวนี้เราจะเอาไม้ผลเป็นพระเอก ไม้ผล ส่วนใหญ่เป็นไม้กลาง สิ่งที่ต้องรู้ก็คือ ต้นไม้ของเราชอบแสงแบบไหน ต้นสูงได้แค่ไหน ทรงพุ่มกว้างได้แค่ไหน ลักษณะการดูแลจัดการไม้ผลแต่ละชนิด เราต้องศึกษาข้อมูลพวกนี้ ถ้าไม่รู้ถามผู้รู้ ศึกษาด้วยตัวเองก็ได้ เมื่อเรารู้จากไม้ผลแล้วแต่เรายังมีอีกตั้งห้าระดับ เราก็ต้องรู้จักไม้สูงด้วย ไม้เตี้ย ไม้เลื้อยเรี่ยดิน ต่างๆตามมาทั้งหมด เมื่อเรารู้ความต้องการ คราวนี้อย่างแรกที่อยากให้ศึกษาคือต้นไม้ที่เราจะปลูกสูงได้เต็มที่เท่าไร ทรงพุ่มกว้างได้เต็มที่เท่าไร ชอบแดดเต็มวันไหม ชอบลักษณะแสงแบบไหน มากไปกว่านั้นคือมีความต้องการน้ําหรือไม่

อีกส่วนหนึ่งเรื่องของไม้ท้องถิ่น เป็นไม้ที่มีความต้านทานโรคแมลงค่อนข้างสูงแล้วเจริญเติบโตไวเหมาะกับการพัฒนาพื้นที่สีเขียว เรื่องความสูงของต้นไม้ ไม้สูง ไม้กลาง ถ้าจากลําดับไม้ 5 ระดับแล้ว เขาก็จะเป็นไม้ระดับที่สูงสุด ความสูงของต้นไม้จะสูงกว่าต้นอื่นแค่ไหน นอกจากเรื่องนี้แล้วจะเป็นเรื่องของการพาดร่มเงา ถ้าสมมุติว่าเรารู้ว่าไม้สูงต้นนี้จะสูงได้เท่าไร เราจะกะระยะเงาของทรงพุ่มที่พาดลงมาบนพื้นที่ให้ร่มเงากับพื้นที่หรือบริเวณกิจกรรมนั้นนั้นได้

ส่วนเรื่องของความกว้างทรงพุ่มต้นไม้เจริญเติบโตแบบมีรากแก้วลงไปแล้วมีรากแขนง รากแขนงตัวนี้เป็นตัวกําหนดระยะทรงพุ่ม ดังนั้นทรงพุ่มของต้นไม้ก็เป็นระยะเดียวกับตัวรากเช่นกัน ความกว้างทรงพุ่มยังนําไปสู่การกําหนดระยะปลูกต้นไม้ต้นที่หนึ่ง ต้นไม้ต้นที่สองเราจะกําหนดระยะการปลูกให้พุ่งชนพุ่มหรือเว้นระยะพุ่มให้ห่างเพื่อให้แสงลงตรงกลางก็ได้

แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นระหว่างที่รอต้นไม้ใหญ่สูง พื้นที่จะได้รับแสงก็จะเหมาะกับพวกไม้เตี้ย ไม้เลื้อยเรี่ยดิน หรือแม้กระทั่งไม้หัวใต้ดินที่ต้องการแสงในการเจริญเติบโต อายุสั้นๆ เช่น มะเขือ พริก เราสามารถปลูกเพื่อให้เป็นพี่เลี้ยงให้เป็นร่มเงากับไม้สูงที่ยังเล็กอยู่ อย่างกล้วยก็จะปลูกเป็นไม้พี่เลี้ยงปลูกให้กับพวกไม้ใหญ่ กล้วยเวลาเจริญเติบโตแล้วใบกล้วยมันกางจะให้ร่มเงาด้านล่างได้

กล้วยเป็นพืชอุ้มน้ําทําให้พืชแวดล้อมอิงอาศัยได้ พอไม้ใหญ่มันพุ่งสูงชะลูดขึ้นไปแล้วพื้นที่จะมีความร่มเงามากขึ้น เราก็ค่อยมาปลูก ไม้เตี้ยและหัวใต้ดินใหม่ที่เหมาะกับสภาพแสงนั้นๆเพราะหมดอายุพอดี

ความต้องการแสงและความต้องการน้ำ

ต้นไม้แต่ละชนิดต้องการแสงไม่เหมือนกัน ส่วนใหญ่พืชผักสวนครัวเป็นไม้แดด 100 เปอร์เซ็นต์ เขาจะเติบโตได้ดีเมื่อได้รับแดดเต็มวัน อีกข้อหนึ่งคือเรื่องของความต้องการน้ํา ต้นไม้ทุกชนิดต้องการความชื้นต้องการน้ําเป็นหัวใจเป็นปัจจัยในการหล่อเลี้ยง จะมีไม้บางประเภท เขาจะทนแล้งได้ทนแฉะได้ ดังนั้นถ้าเราศึกษาข้อมูลพวกนี้แล้วเราจะใช้พื้นที่ของเราได้ครบประโยชน์สูงสุดแล้วเขาจะเจริญเติบโตได้ดี

พวกไม้สูงไม้กลางพวกนี้ส่วนใหญ่คนชอบเอาไม้ใหญ่พวกนี้ไปปลูกไว้ใกล้น้ํา เพราะมีความรู้สึกว่าต้นไม้จะได้ไปหาน้ําจะได้มีน้ํากินตลอดเวลาแต่จริงๆแล้วเมื่อต้นไม้เจริญเติบโตไปต้นเขาสูงขึ้นรากเจริญไปแล้วทรงพุ่มไปตามราก ดังนั้นถ้าเราปลูกต้นไม้ ริมหนองน้ําฝั่งรากที่ติดหนองน้ําเขาเจริญออกไปไม่ได้ พอเจริญออกไปไม่ได้รากก็จะดิ่งลงการรับน้ําหนักของรากฝั่งกับทรงพุ่มฝั่งเดียวกันพอจะรับน้ําหนักไม่ได้

เราจะสังเกตต้นไม้ใหญ่ที่ปลูกริมหนองน้ําต้นไม้จะค่อยๆเอนเข้าหาหนองน้ําอันนี้คือแง่ไม้สูง ในแง่ไม้กลางส่วนใหญ่ไม้กลางเป็นไม้ผล ทรงพุ่มฝั่งที่ทอดลงไปในน้ําเราจะขึ้นไปตัดแต่งกิ่งมันก็ลําบากเก็บเกี่ยวผลผลิตค่อนข้างยาก ข้อแนะนําคืออยากจะไว้ใกล้น้ําให้เว้นระยะร่นจากขอบหนองน้ําออกมาเข้าทรงงรัศมีทรงพุ่มหรือไปปลูกข้างคลองไส้ไก่ เพราะคลองไส้ไก่ไม่ได้มีความลึกเหมือนหนองน้ํา รากเขาก็จะเจริญใต้คลองไส้ไก่

ต้นไม้ช่วยกรองฝุ่นได้ ซับเสียงได้ ช่วยดูดกลิ่นได้ กรณีที่มีที่พักอาศัยการปลูกต้นไม้ต้องมีความละเอียดอ่อนมากขึ้น อย่างแรกเลยเรื่องความปลอดภัย ต้นไม้ชนิดนั้นเราแพ้กลิ่นไหม? เราแพ้ละอองเกสรไหม? หากเรารู้ตัวว่าเรามีอาการแพ้ก็หลีกเลี่ยงการปลูก ถ้าต้องปลูกจริงๆอย่าไปปลูกไว้ตามแนวแกนลม อยากจะให้ความสําคัญไปถึงไม้มีหนามถ้าจะต้องปลูกเราควรจะหาพื้นที่ปลูกที่มันไม่ได้อยู่ใกล้คน เช่น ไม่อยู่ใกล้ทางเดิน ไม่อยู่ใกล้บ้านพักอาศัย อีกอย่างหนึ่งคือไม้ที่กิ่งเปราะหักง่าย ใบร่วงหล่นง่าย หรือมีลูกไม่ควรปลูกใกล้บ้านเพราะหากลมพัดมาแรงแล้วต้นไหลมาโดนชายคากิ่งหักมันจะทําให้เกิดความเสียหายและเกิดอันตรายแก่ผู้อยู่อาศัยในบ้านได้

คุณค่าของต้นไม้ที่มากกว่าป่า 3 อย่างประโยชน์ 4 อย่าง เช่น ไม้สูงจะเป็นเรื่องของไม้ที่มีคุณค่าทางเศรษฐกิจที่สามารถใช้เป็นหลักประกันเงินกู้ได้ด้วย วิธีการทําผังการปลูกให้ทําจากใหญ่ไปเล็กดูดอกไม้สูงก่อนจะมีไม้ชนิดไหนบ้างมาวางให้มันห่างกันถ้าสมมุติทรงพุ่ม 8 เมตร ทรงพุ่ม 6 เมตร เราอาจจะเว้นระยะตรงเนี้ยสัก 10 เมตร แต่ถ้าในระหว่างไม้สูงเราอยากปลูกไม้กลางอีกต้นหนึ่งซึ่งเป็นไม้ผลชอบแดด ระยะปลูกของไม้สูงต้องยื่นออกไป หลังจากนั้นพอกําหนดระยะปลูกได้แล้วก็ปลูกไล่ลงมาเป็นไม้เตี้ย ไม้เลื้อนเรี่ยดิน ไม้หัวใต้ดิน

ถ้าทําได้แบบนี้แล้วมีผังการปลูกที่ถูกต้องแล้วในอนาคต มันจะช่วยทําให้เราบริหารจัดการพื้นที่ได้ง่ายขึ้น นอกจากจะเกิดประโยชน์ต่อผู้อยู่อาศัย ไม่ต้องเหนื่อยในอนาคตแล้วยังมีประโยชน์ต่อพืชซึ่งจะเจริญเติบโตได้ดีผลผลิตก็จะดีด้วยนี่คือข้อดีตามมาของการวางผังการปลูกทั้งหมด

สนับสนุนบทความโดย :: jokerslot999